Glossary/HTML

Revision as of 07:21, 23 January 2010 by takluemtinaung (talk | contribs) (MATURAM)

MATURAM

MATU RAM AWL ROK NA.Maturam he Krica la a awm cong kum 1950 veng Lalui khawah Pa.Boisawng lawng C.E bu he a sai cyk la awm. Maturam ah a kau ngai la bibi na thai tere ham kum 1956 September (14) vengah Pa Tumbal mi lawng pabe la kop a thawh u. Maturam khaw rook kah rongthaithli thik at la bawngzawng u tih pum khawmna benah, bibina benah thinkaw khat la hawl u tih thathly thakaw, awmngaih kaw hoo byh ngaih awmtheen la Maturam a pai lum sak tih a thang pawm u. (C.E)bu lawng Maturam kum san thlang a mawt tih 1960 kum vengah (C.E) bu lawng tunpui (civui)a sai u cyk tih sut tung la (Matt 5:14) atai u tih, mawt kungla Rev.Ngai Tim te a thai la kop a tyk u. 1963 ka lawng a tah pek bounathli te awm pon. 1965 vengah Matu Presbyterien la awm tih te ka lawng PYF la awm hang u. Te ka lawngah Matuca rongthaithli ham lawngpui ka thy pe hai thoi la awm. 1966 vengah Saza Thangkawl lawng Sevenday bu van khyn, 1967 vengah Saza Kapzawn lawng (EFC) van khyn tih 1985 vengah Maturam tah Dr.Rev.Chhan Thleng lawng van tlaih pan tih (Reform)CRYF lawng a mawt hang bal. Thlaangcuih mik tyng voh voh awm hang van pon dawngah YMCA te Saza Han Tai lawng kop sai la awm bal.1999 kum atah khaw rook lawng a theen thaihu sai a ming van pon dawngah Rongthai boih te pai thai la awm. kawlram uk na benah a lawlhmaihna a awm dawng ah khaw khat on khaw khat te tuh kaai u thlan hyn. Tu dawngah ti atah bran ukna dawngah , mawtna a lawng a im ming u nawh dawngah bibi cet thai nawh. Te dawngah a ham cathli lawng kum san thlang a mawt u pon de mawtna cabu a awm nawh dawng tuili dyk on lou u. Te dawngah bolrai kung kah ngaihna myh la Maturam lawngah a ngo pon dawngah 2008 August (8) vengah (MCYF) Maturam ham a kua ngai la bibi na ham, he mawtna cabu tah sai la awm. He tih la mawtna cabu he bolrai la a awm vengah vot thokna awm ai, hai ben rongthai lawng tlaih vawngna awm badai tite ngai ypna ka khyh. He mawtna cabu sai veng ka cong thaina ham ka bolrai pui kung Pastor Hlamuan sawah awmngaihna ka khyh. Kam thlahna angla ka cong sakkung Pathen teng awmngaih cil ka thui bal.Maturam rongthai lawng thadyng thai kop hyr u sih.



==MATU CA THLI LAWNG HAI LAM AH MING HAM KOI.

== 1944 kum kalawng Matu ram ah Krih awlthang theen a pai cong ka lawng Hakha awl la Pathen kohna laa rawi saknathli, ana awm hang. Pathen Awl khaw Hakha awl la ana tee u. Bran sengim ana awm hang tih, sengim thli ah Hakha awl (Lai awl)cangna khaw ana awm hang. 1954 kum kalawng tah MATU awl la Pathen kohna lum laa benah hawna van pon hamla Rev.Ngai Tim lawng Hakha kah Baptist missionary Rev. on Mrs Robert G.Johnson on awl sut ana rok u pon. 1962 kalawng tah Matu awl la ca ana sai hang u. Tede kum san laicacang na he a awm tlaih nawh pon dawng ah cadawng hula thli on Matu thlaang thli lawng Matu catee on cathut ming u thai tlaih nawh. Te dawng ah Matu ca awl la canauthli lawng ca a tee thai u tih Matu awl ka a hilhna u nawh thai hamla Matu Bible Translation committee lawng March 19/2003 veng ah tah Matu Ca teena cabu sai tih thlangbol rook Sunday School ah cangsak hamla awl a tlok. Tekah awltlokna angla hekah ca Matu Ca teena he lamha cyk la sai la awm. He Ca tee cabu a congna hamla thaa aka van hyyr Rev. Chan Thleng, Pa Dai Thung on Pahaam Rev. Ngai Tiim hehy lawngah he, hetih la thaa ana hyyr u on Matu Cathli boihham la cuih naham awl lungbenah khawh seseh thaa a hyyr u hang u. Tih,he mami Matu cathli boih lawng n'ming u ham hailam ah ka law hamkoi, ka Ca nau thli aw van hlih u roobol ne. Te dawng ah meveng ah khaw seh n'hilh na u nawhham la a zawl ca kaming khok on Pahaam kah thui na ning angla ta he ah thui thai la awm. Bro nawh la ka awm ngaih.

edit MATU RAM AWM THEN TANGKIIK.Maturam he cal la khaw sak awmthen tangkiik. Thlanghing khaw sakna ham khaw bro nawh la nep. Tui thing khaw da,‘ mawl me, tlang a da van angla thingpai rawpai , thingthaih rumpu a da dawngah suva on pawngsa ramsathli lawng a bur u tih , suva lawng Maturam a awm then sak. Aming ka thang tlangthli tah Kai si, lungpeel, kanglawng, laicang, lingkee tlangthli lawngah Maturam tah khop acung vel. Tecong aming a ka thang Tuivathli tah Kudii, Vatlawng, lemrou lak lawah Maturam tah tlong u tih tuiva keng kah lunglai tah laikawk la theen tang kiik tih khampa Boira on sumdeng kawlthli he a ming ka thang laikawk pakhat la awm. Maturam he lunglai a ka theen ni, khaaw sik tuk nawh, ling tuk nawh, khaw ty khaw cang khaw seh bro nawh la theen. Maturam kah ming a ka thang kok tah Bungthla Liksai he ni. Acon (9) law tih (Electric) hai vang la ni sai thai kawi nih kilowatt (260000) thlai vang thai ai tila thlang cuihthli lawng a thui. Maturam he lou ton za hawh dawnah cang on vaikym vai hawk then tangkiik. Apat ben atah See cava on pupi im la buh cun ai hai on an thun tih huui tai im la cet u. Vahthawk vahthla atah zu suk selpel poi caak on awm theen a bon u. Loubah khawtheen atah loulaam on thang sak tih dengke a kah u tih awmngaih awmtheen on loulam zut zut thoi u. Kamzin kamlai a law veng buh cala rip akhy u, im be louvaithli tawi an dou dan u the, dyk hing vengah khaw bawm cem u tih rawk ram vengah a mah imlou la khom u myh la rawk imah rop awm u. Khawhaal hung kang atah tuihawi rasak on cadawng hulathli lawng awmtheen a bon u tih tha hong ming myh la thlemben ah im la zutzut mel u. Dilung Dilai on rop tih khaw sak awmthen thlang Maturam.

edit AWL ROK NA.Maturam he Krica la a awm cong kum 1950 veng Lalui khawah Pa.Boisawng lawng C.E bu he a sai cyk la awm. Maturam ah a kau ngai la bibi na thai tere ham kum 1956 September (14) vengah Pa Tumbal mi lawng pabe la kop a thawh u. Maturam khaw rook kah rongthaithli thik at la bawngzawng u tih pum khawmna benah, bibina benah thinkaw khat la hawl u tih thathly thakaw, awmngaih kaw hoo byh ngaih awmtheen la Maturam a pai lum sak tih a thang pawm u. (C.E)bu lawng Maturam kum san thlang a mawt tih 1960 kum vengah (C.E) bu lawng tunpui (civui)a sai u cyk tih sut tung la (Matt 5:14) atai u tih, mawt kungla Rev.Ngai Tim te a thai la kop a tyk u. 1963 ka lawng a tah pek bounathli te awm pon. 1965 vengah Matu Presbyterien la awm tih te ka lawng PYF la awm hang u. Te ka lawngah Matuca rongthaithli ham lawngpui ka thy pe hai thoi la awm. 1966 vengah Saza Thangkawl lawng Sevenday bu van khyn, 1967 vengah Saza Kapzawn lawng (EFC) van khyn tih 1985 vengah Maturam tah Dr.Rev.Chhan Thleng lawng van tlaih pan tih (Reform)CRYF lawng a mawt hang bal. Thlaangcuih mik tyng voh voh awm hang van pon dawngah YMCA te Saza Han Tai lawng kop sai la awm bal.1999 kum atah khaw rook lawng a theen thaihu sai a ming van pon dawngah Rongthai boih te pai thai la awm. kawlram uk na benah a lawlhmaihna a awm dawng ah khaw khat on khaw khat te tuh kaai u thlan hyn. Tu dawngah ti atah bran ukna dawngah , mawtna a lawng a im ming u nawh dawngah bibi cet thai nawh. Te dawngah a ham cathli lawng kum san thlang a mawt u pon de mawtna cabu a awm nawh dawng tuili dyk on lou u. Te dawngah bolrai kung kah ngaihna myh la Maturam lawngah a ngo pon dawngah 2008 August (8) vengah (MCYF) Maturam ham a kua ngai la bibi na ham, he mawtna cabu tah sai la awm. He tih la mawtna cabu he bolrai la a awm vengah vot thokna awm ai, hai ben rongthai lawng tlaih vawngna awm badai tite ngai ypna ka khyh. He mawtna cabu sai veng ka cong thaina ham ka bolrai pui kung Pastor Hlamuan sawah awmngaihna ka khyh. Kam thlahna angla ka cong sakkung Pathen teng awmngaih cil ka thui bal.Maturam rongthai lawng thadyng thai kop hyr u sih.

Matu Krica Rongthai pawl nengna Matu kri ca pawl nengna lawng he khawsak ramsakna dawngah, awl ka benah, Matu sing zoo kym sym ham on yp awm la awm tih, hai benah tha hyr ham, he mawtna a lawng a im he sai la awm. Hai ben ram lawng a ngo bal atah he lakah a then ngai la tahe kah rongthai lawng vansai ngai ai tite ngai ypna ka khyh.

A ming He mawtna a lawng im tah MCYF mawtna cabu a ming la awm. He mawtna cabu he MCYF khui byngah ni hawna thai la meng teng thil la awm.

Mengtengna MCYF he tah pokna pakhat, huhna pakhat, Saina on Matu sing zo te kung sut tih roong sak ham awlpui la mengteng thil la awm.

1. Kamthlahna (a) Ram on thlang phyn lungna tih thangpawm ham. (b) Cuihna benah thahyr ham. (c) Khawra awmtheen sak ham. (d) Zouthe zoutheen vengah bawngzawng u tih bawmcem ham. (e) MCYF he bu la awm nawh tih bran ukna on khaw tuh kai u nawh ham. (f) Nupa kah singzo he Kri phung on ka vai u la sai ham.


2. Hynpui(Office) MCYF kah hynpui te tah Maturam kah khawpui khui ah khyh ham.

Peeng bolraina MCYF kah peeng tah adang kah angla bolraila awm. He peeng lawng he amah kah khaw rookah (local)amah pok la pai u ham. Khaaw rook lawng a mah kah pengah tuh kaina boih sai la awm seh. Peng pasarih ( 7 ) lawng Hynpui ah tuh kaina sai silang kumkhat ah tuh kaina ks( ) a sai ve tih kumkhat ah vaai Tumpui( conference) sai ham. (1) Cing (CCYF) (2) Dai (DCYF) (3) Dom (DCYF) (4) Ngala (NCYF) (5) Kawnglawng (KCYF) (6) Ta Aw (TCYF) (7) Thaiphym (TCYF)

3.Mawtna a lawng a im (a) MCYF mawtkung kah kum te tah ………………ham. (b) MCYF kah rawihuui ……………khyh ham. (c) Mawtkung tyk vengah thlaang zahawh kah ha tlakna ang la tyk la awm ham. (d) Mawtkung tyk veng amah a awm nawh a tah tyk thai nawh ham. (e) MCYF rawihuui (committee) lawng mingpui nawh atah amah pok ah rawihuui ka lawng dym thai nawh ham. (f) Mawtkung pakhat te bibina dawng, votthokna a awm atah thlaang mi lawng cawt bauh thai la awm.

4.MCYF mawtkungthli lawng kymsym ham koi

(a) Zu, Phe, rui thai koi thaihu ka tek nawh thlaangla awm ham. (b) Rawihuui on thlaangmi lak lawah pekbouna khyh nawh ham. (c) Kasong nawh sausi la pai nawh ham. (d) Zu zoih nawh ham.

5.MCYF mawtkung tykna (a) MCYF mawtkung tah a kum……….saw on …………..to tyk thai la awm ham. (b) Tangha ka awng thlaang la awm ham. (c) Matu thlaang la awm ham. (d) Ram on thlaang phyn ka lungna thlaang la awm ham. (e) Matu awl, Kawl awl, Thlaangbawk awl ka thomthlaang la awm ham.

6.MCYF thlaangmi (member) thli lawng vaihamkoi. (a) MCYF kah mawtna alawng a im he zakming boih la awm ham. (b) MCYF kah mawtkungthli hinzahna khyh ham . (c) MCYF ngawlh tun veng thum popa ham . (d) MCYF thalakna ah thumpopa ham . (e) Vangkhui zouthe zotheen a awm veng a the thai hu sai nawh ham.

7.Tolthamna (a) MCYF mawtna ka vai nawh te tolthamna kyh ham. (b) Te ni acong nawh a tah sawben ka lawng a ngona angla sai ham. (c) Toltham thai la a awm nawh atah Rawihuui nawh tah thlaangmi lawng dyym ham.

8.MCYF hin(Day) (1) MCYF paina khawhin te Maturam on khaw rook lawng (Birthday) khaw hin la hawna ham. (2) Kutdou peekna awm ai -Tangha ka awng -Degree ka lou( lumyk kadong) -loh langna awm ai.

9.MCYF kah thaihu (a)MCYF cadenglung (Seal) khyh ham. (b)MCYF kah thaihuthli tah mawtkung lawng kym ham. (c) MCYF mawtkung kah ming myh la thaihu saithai la awm nawh ham. (d) MCYF kah thaihu vat tih a pawci sak ouh mai a tah ka vatkung lawng hutna ham.

10.MCYF kah tangka paisa kawng. (a) MCYF kah tangka he mawtkung khui kah thlaang khat lawng kym ham. (b) MCYF kah audit theen khyh ham. (c) MCYF kah tangka te bank ah khyh ham.

11.MCYF thalakna (a) MCYF lawng kum khatah ………………..thalakna khyh ham. (b) MCYF lawng ango a ngaih a tah n’khy thai la awm bal. (c) MCYF ham la u ca lawng khaw pesengna akhyh thai.

12.Zulawh vasakna (a) Khawkhuiah cadawng hulathli zulawh, Vasakna a awm atah mawtkung teng opsoh la zaksak ham. (b) Kri phung baibul tuuk kiikna angla nu, pa , hatlak la zuva u ham. (c) Khawkhui kah MCYF lawng awmtheen la thlah na sai ham.

13. Cadenglung (seal) (a) Khawrook (b) Khawrook peng cut. (c) Pengrook hynpui.

14. Cadenglung (seal) khuiah thut ham koi 1. Lawngvan (LCYF) 2. Luivang (TCYF) 3. Tawngku (TCYF) 4. Ngaleng (CCYF) 5. Amsawi (DCYF) 6. Valangpi (DCYF) 7. Leiring (KCYF) A saw kah peng mingthli boih he cuut u tih MCYF tila hoop la awm.

15. Pumty (a) MCYF khawrook lawng zarkhat ah vaikhat pumna khyh ham. (b) Ahamca lawng thui tynna khyh ham. (c) Mawtkung Hotu, Pastorthli lawng Patheen awl ka on tuuk kiikna khyh ham.

Zaaksakna 1. Paletwah ramla ka awm MATU thlaang phyng cakii peng lawng thumham a ngaih ah tah MCYF Hynpui (Office) ah cuut la awm ham. 2. Paletwah ram Alimoi tlaang ben kah te tah Dom(DCYF) ah thum ham.

16. Awl yynna Maturam dek zek khuiah thlaang phyng pek bouna awm. Buu za hawh,awl kaa zakming u boih nawh dawngah lawlhmaihnathli bronawh la awm. Te dawngah pokna, huhna, mingna thik at thai nawh. Tede MCYF lawng kam thlahna tah Maturam pum dan tih bibi ham la awlpui ngaai la kamthlahna ni tihe thlaangboih lawng zakming ham theen.

17.Lungling Khawhal tyah tui lawng kak tih rai lawg khaw aty ah rem, rawdai lawng khaw aty ah hum tih dyk, thlaanghing khaw khum thai bal, tede mawtna a lawng a mi tah tui baap angla hing zozah, n’khaw ham hai thoi la awm tihe Matu cakawthli kah lungbui ah hilh nawh lungla ka sym tih ka ling.

18. Lumlaa ben kah ming ham koi. Maturam ah laa ka phawh thai on laa ka sa thai thlaang cadawng hula bro nawh awm hang van pon. He tih lah laa ka phawh thaithli on laa ka sa thaithli he a mah thlaang khat thahyrna on a CD,VCD cassette khoi ka saithli he Matu cathli lawng thangpawm ham awm. Te byng ouh la Degree(lumyk) ka dongthli Muityng kawngbu (Video) ka kawngthli lungdinglaa (Love song), Ramlaa on Patheen koh na laa buu on Pathen awl ciim Holy Baibul ka van kawngthli on ka saithli he thang pawm ham tyyng. Hethli lawng Maturam a pawmsang tih a hula sak. Ram on thlaangphyng lawng kan hilh u nawh.

Sacrificial System in Matu Tribe- Questions: 1. Matu ram Krih awlthang theen apai thlan ah, Mat lawng Pathen he metila azaakmingna ? 2. Bawkna atihe, metihla ana awm na hang? 3. How many kinds of sacrificial systems did they have? Bawkna phung mazah a na khyh u hang? 4. What are the reasons for sacrifices? N’tu kawng tah bulna ati he asai? 5.Can you give some of the ideas of the origin of sacrifices in Matu Tribes? Matu ram ah bulna athawng na cyk peek thaila awm ai aw? 6. Who used to conduct the sacrifice? What did they call that person? Bulna te me ang thlaang lawng a sai, te bulna sai thlaang te metila a ming a peekna u? 7. What were the elements that they used for sacrifice? Bulna sai na ham ntu thaihu thli ana hawna? 8. What was their opinion (belief) of life after death? Dyk congah hingna awm on awm nawh metihla a zaak mingna? 9.. In which way they understood about the relation between sacrifice and salvation? Tlawngna on bulna apha na u he metih batla azaak mingna u? 10. What happen to practice of sacrifices after Christianity was introduce? Pathen awlthang pai congah, bulna te metihna a awm na ? 11. How do today Christian look sacrifices of traditional matu tribe? Matu kah Krifa thlaang phung ah bulna te metihla a huh na? 12. Family life…in time of sacrifice….father duties, mother duties and children duties…(how, what ?). Imkhui khaw ah Pa lawng bulna a sai veng, Nu on camo thli tu a sai sak? 13. In sacrifice – why white and why not black…means of white—explain.. Ai-bawk on tudawngah bulna ana sai? A bawk te tu thui ngaihna? Why not black…means of black explain… 14. The main objective of sacrifice… Awlpui la bulna te tudawngah ana sai? 15. If there human sacrifice before Christianity in Matu’ land Pathen awlthang theen n’ram ah apai thlan ah, thlaanghing on ah bulna saina a tihe awm van aw? 16. If sacrifice with dog? Cock? Mitun? Pig? …explain Bulna sai vengah – ai,ui on vaitu, atlo thaihu thli on saina awm aw? a awm ah tah van tui caihlah?

 MATU NOK NA.Maturam kah ming kathang lungpel tlang lawng thalam tlang kung sut la awm tih thalam tlang lawng kudi va on; thlaut tuiva acuutna hih khampa kawl patong kungsut la awm. thalam sawmah ATHADI vaa alam popa dawng tha lam tlang tila ming khy syn la awm.te tlang te lalui khaw ka lawng meng 1 thlai tla la awm. A dang on asaw tlang sawm pa hih awm tih ;adang ben tlang sawm hyn te tah Rev.pahamngaitim on pathenhuhtawng na hih la awm.a saw ben tlang sawm tetah Evan thang pyh lawng 2002 kun veng pe (30) ka sang vailam tung aling tih thang thui na hyn la a khyh bal. asaw kah tlang sawm khaw tlak ben tlang hui ah asip awm olh la dilai khui kalawng tui thong tetui te thalam tui tila ming khy la awm. Adang kah tlang sawm khaw law ben thlang hui ah asip awm olh la dilai khui kalawng tui va thong bal tih tetui t etui hawr tui ti la ming khy la awm bal. Rev.paham kuica lawng tui hawr tui te pep on avan lawh tih lalui pil nam lawng cak awk la awm.

edit  MATU NOK NA .Nam ber 2:2 bawipa lawng aron on mawsi teng ah Israel thli lawng tun na himbai imte acung vel vetih a mami te a sak u ai.thlang boih asingzo angla acakaw kah himbai zan hui ah awm u ai,atina .nok na baizan ti he Israel thli kah tun na on cut nok na huh sak na la awm.Dilai han thlang phyn thli lawng ram khui ah thlang phyn roek lawng nok na rip asyn tih a tai u.kawl thlang phyn thli lawng ‘AwTaw Aw’chin thlang phyn thli lawng ‘vakok’ tila nok na asyn tih atai u.matu thlang phyn nok na syn tih tai la awm thlan.te dawng matu thlang phyn nok na syn tih tai ham ango van pon.zului poi,vathawk va hla,zusuk selpel on nuham paham thli lawng awmthen aboon u.rawk da ,husah,lusaw,man vai veng khaw seh sel akhih tih apek u.sel lurawng thli imlub ben imbyp ah tawr atai u bal.Nuka paka awl lawng “Thlanghuu ah sel bat ti u” tih sel thlang tila an nakhy u”.ramsa phy soprep khui ah matu thlang phyn thang pawm na tah sel on thang pawm la awm.te dawng matu nok na sellu syn tih tai la awm.

Matu thang phyn nok na syntih tai la ka awm tang te thlang ping nawh tah thlangkhat lawng phe tih atlo ming syn tai na dawng awl pung ham awm ai.Tede matu nok na syn tih tai na dawng awl pung na awm tang ma nawh.chin miphun ming hai ah ming syn na aka awm thlan salai on mai tila Tin mawng Oo kah chin nok na ming syn nadawng thlangphyn khui ah awlpung na on noih rah na awm nawh.nok na sellu syung tih tai na lawng Matu thlang phyn thang pawm na la awm.thlang phyn ha tih milh mai cakhaw matu nok na sellu tah hathai tlaih ma nawh.

Tha lam tlang sawm tah khawhal ty rurai phun sop rep lawng pailum tih dan ngaih awm then tang kik tlang.kum rok khrismas bawi thang ty pai soprep lawng pailun on bawipa akok tih thalam tlang por danngaih awmthen sak lou bah khawcil ty veng nu hampaham awmdam lung nat kaming thli khaw law khawtlak asip ahawt dan ngaih ah thalam tlang por la lui u.khawra awmthen adan utih awm dam lung nat khawthe ahilh u.

Retrieved from "http://aboutus.com/index.php?title=Glossary/HTML&oldid=20064754"